Xin chào tôi là Nhuần, tôi tốt nghiệp ngành cơ kỹ thuật tại một trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. Sự thật là hồi còn đi học, tôi không học tốt lắm (Nói đúng ra là dốt), tôi phải học lại rất là nhiều, nhất là mấy môn toán và liên quan đến tin học, mỗi lần nghĩ lại cảnh phải cày để trả nợ môn tôi vẫn còn gặp ác mộng.

Hồi đó tôi cũng có học một vài môn liên quan lập trình, ví dụ như : Tin học đại cương, thực hành tính toán…, kiểu như học cho vui để biết. Nhưng lúc đó tôi luôn cho rằng lập trình là một bộ môn cao siêu chỉ dành cho các siêu nhân, những thằng mà học hành lẹt đẹt như tôi thì làm gì có cửa (Tôi không giỏi toán, không giỏi tư duy, không giỏi tiếng anh… tóm lại chả được cái gì).

Tôi có lý do để tin điều này, lúc đó tôi hâm mộ những người bạn được mệnh danh là “Trên thông thiên văn dưới tường địa lý” lắm. Họ nói cái gì, tôi cũng thấy đúng cả, họ nói rằng lập trình cần phải giỏi toán, nào là phải có khả năng tư duy và đặc biệt đó là càng trẻ càng tốt. Thế là kể từ lúc đó tôi mặc định là bản thân sẽ không theo lập trình và cũng không bao giờ theo (Lập trình ở một tầm khác với tôi rồi) nên không thèm học. Cái kết là những môn mà liên quan đến lập trình thì gần như là tôi phải học đi học lại cũng vài lần đó .

Sau này khi mà tốt nghiệp đại học do đặc trưng ngành của tôi học khá là nền tảng về kỹ thuật, nghĩa cái gì cũng biết một ít và kết quả là tôi gần như là chả biết cái gì và thế là cứ nhắm mắt nộp hồ sơ thôi. Công ty nào nhận thì tôi làm vì dù sao cũng không biết gì.

Tôi trải qua nhiều công việc khác nhau ví dụ như là cơ khí, bảo trì, sửa chữa, nhân viên kinh doanh, nghiên cứu và phát triển…. Nhưng với tài năng trời phú đó là không có gì ngoài việc làm ẩu (Không cẩn thận), mà ẩu thì khó làm kỹ thuật. Vậy nên tôi làm việc ở nhiều công ty khác nhau mà hầu như là chả có công ty hay sếp nào nhìn thấy được năng lực tiềm tàng của tôi cả, buồn lắm.

Rồi thời gian cứ trôi qua vậy đó, tôi quen với việc làm lính, và gần hàng số 3 (30 tuổi) tôi bắt đầu thấy căng thẳng bởi vì cũng nhiều tuổi rồi, nhưng lương lẹt đẹt bằng sinh viên mới ra trường, à cũng có thể cao hơn đấy nhưng mà cao hơn không bao nhiêu cả, mà có khi còn thấp hơn luôn.

Thời giờ không có chuyện làm nhiều năm kinh nghiệm sẽ lên lão làng và lương sẽ cao. Bạn có nghĩ vậy không ? Chắc bạn đọc cuốn sách này thì bạn cũng hiểu là tôi nói đúng, chẳng sai được.

Nghĩ đến là thấy áp lực rồi, nhưng biết sao giờ mình vẫn cần tiền để sống đúng không ? Nhưng mà có một bước ngoặt làm thay đổi sự nghiệp của tôi.

Bốc Phét Để Được Nhận Việc

Như lúc đầu tôi đề cập là bản thân tôi làm cái gì cũng ẩu. Tôi nhớ thời đó tôi đang làm việc cho Công ty Điện Quang (Một công ty sản xuất về bóng đèn điện). Tôi làm nhân viên nghiên cứu và phát triển ở đó, cũng chính vì ẩu mà tôi đã gây ra những rắc rối cho phòng ban lúc đó. Tôi được phân công làm bảng thống kê kỹ thuật (Bảng liệt kê các nguyên vật liệu cần thiết để sản xuất ra một thành phẩm bán ra thị trường). Lúc đó vì tính “Ẩu” của tôi nên có một nhầm lẫn quan trọng trong công việc nên đã ảnh hưởng tới nhà máy.

Lúc đó tôi thấy mình không ổn, thế nào mà tôi chả sai lần nữa, nên tôi đã nghĩ ra ý tưởng là viết một công cụ nhỏ bằng VBA để hạn chế sai sót. Hồi đó tôi không có kiến thức về lập trình VBA, nhưng mà tôi nhờ bạn cùng phòng của tôi lúc đó (Bạn ấy rất là giỏi và đang thất nghiệp) tôi đưa đề bài cho bạn và nhờ viết hộ. Khi mà viết xong thì tôi lên công ty và khoe rằng công cụ này là tôi viết được chứ không phải là nó viết, kiểu như tôi cướp công của bạn, nhưng mà tôi không cảm thấy có lỗi vì nó đâu làm chung Công ty Điện Quang đâu. Vậy nên cứ cướp thôi.

Thực tế mục đích tạo ra được công cụ như vậy để mà khè với thiên hạ là chủ yếu, thể hiện “Tao tuy yếu trong công việc nhưng có sự khác biệt, đó là tao giỏi lập trình, tụi bây có làm được như tao không ?”. Tóm lại là tôi muốn đồng nghiệp nể một xíu về tài năng của tôi.

Nhưng cho dù như vậy thì lương của tôi cũng chẳng được bao nhiêu cả, sống tại thành phố với mức lương hiện tại tôi đang làm thì nói thật không đủ sống. Cuối cùng, tôi đã quyết định viết đơn nghỉ việc và đi phỏng vấn để mà ứng tuyển vào vị trí, đó là nhân viên triển khai bản vẽ cho một công ty về xây dựng chuyên về nhà thép (ATAD) và từ đây tôi mới bắt đầu với kiến thức mới đó là lập trình phục vụ công việc .

Tôi còn nhớ lúc đó phỏng vấn tại công ty ATAD thì có hai người phỏng vấn tôi (Một anh tên Thư làm nhân sự, một anh là Hải làm giám đốc phòng ban mà tôi ứng tuyển vào). Anh Thư hỏi tôi là làm công ty cũ đã có được những thành tựu gì. Thực tế tôi chẳng làm được cái gì “Ra hồn” để tự hào ở công ty cũ hết cả nhưng mà biết sao được giờ ? Lúc đó anh ấy hỏi như vậy thì tôi cũng chém thôi vì tôi đang cần việc. Tôi kể rằng đã từng lập trình ra công cụ đó là trích dẫn ERP ở công ty của cũ và ngay lập tức thì tôi được nhận vào làm.

Tôi không biết lập trình nhưng vì tôi lỡ “Chém” là biết lập trình nên anh Hải lúc đã sắp xếp cho tôi cùng nhóm với anh Tâm (Anh này có kiến thức về lập trình Autolisp).

Anh Tâm trở thành sếp trực tiếp của tôi, may mắn ở chỗ là tôi xạo là tôi thành thạo VBA nhưng mà ở trong công ty thì lại đang sử dụng autolisp và như vậy tôi cũng có cơ hội để mà che giấu về khả năng lực trình zero của tôi. Thôi không sao lỡ trèo lên lưng cọp rồi thì cũng chơi thôi, có gì đâu, cuộc sống mà.

Thế là mới đầu để có thể lập trình thì tôi cũng phải tham gia vẽ CAD giống như là các anh em đồng nghiệp. Rồi dần về sau tôi hoàn toàn là nhân viên triển khai bản vẽ, chả liên quan gì tới lập trình (Cũng vui vì có biết gì về lập trình đâu). Trong quá trình triển khai bản vẽ, tôi vẽ sai sót rất nhiều và bản thân tôi không đủ kiên nhẫn để kiểm tra bản vẽ như anh em khác nên dẫn đến việc tôi bị sếp tôi than phiền (Nếu mà dùng từ cho đúng thì gọi là bị chửi). Trong phòng tôi thì lúc đó là hơn 50 người, tôi là ngôi sao bị chửi, mà cảm giác là tôi càng bị chửi tôi càng làm sai.

Tôi làm cũng hai, ba năm thì tôi thấy tôi đang bị tụt hậu, tôi cảm giác như là cái công việc vẽ của tôi nó không phát triển được, mức lương của tôi cũng giống như anh em mới tốt nghiệp. Có nhiều anh em bằng tuổi lúc đó thì đã là leader hay là trưởng phòng rồi còn tôi thì lẹt đẹt là nhân viên cấp thấp, ai chả cảm thấy xấu hổ trừ những ai chấp nhận sống yên phận.

Lúc đó tôi quyết tâm phải tạo ra một sự đột phá trong công việc, tôi chán cảnh đó là sáng 8:00 đi 17:00 về lắm rồi, có ai hiểu nỗi khổ của tôi đâu. Có nhiều lúc tôi phải đưa bản vẽ về nhà rồi tăng ca làm thêm giờ không hề tính tiền tăng ca. Bởi vì tôi cảm thấy bản thân của tôi đang làm thua kém anh em rất là nhiều nên tăng ca để mà lấy tiền của công ty thì hơi xấu hổ, tôi âm thầm làm nhưng mà không hiểu sao, tôi càng làm nhiều, tôi càng sai, càng bị sếp chửi .

Tôi chẳng biết phải làm sao cả, có thể đó là tôi không có năng khiếu vẽ. Vậy thì 10 năm nữa chắc mức lương của tôi cũng bằng sinh viên mới ra trường quá, rồi làm lính của mấy bạn đồng nghiệp nhỏ tuổi hơn, chấp nhận bị sai bảo, nói gì phải nghe đó bởi vì người ta làm sếp mình mà, mình bắt buộc phải nghe thôi. Tôi năng lực có hạn nhưng ai mà nhỏ tuổi hơn tôi, làm sếp của tôi, tôi khó chịu lắm. Cuối cùng tôi chọn học lập trình, chỉ có học lập trình mới tạo ra sự đột phá trong công việc thôi.

Lúc học lập trình tôi cũng phân vân nhiều lắm bởi vì lúc đó mình cũng không còn nhỏ tuổi nữa mà không học thì không được. Bởi vì nếu mà tôi cứ làm tèng tèng như vậy thì đồng nghiệp sẽ coi thường nên tôi phải học.

Thế là tôi mời một người bạn đi nhậu (Một người bạn tôi đánh giá là có não nhất trong thời học đại học) tôi hỏi:

“Thời gian qua tao chuyển nhiều công ty, nhiều việc mà chả công việc nào ra hồn. Bây giờ tao muốn chuyển qua làm lập trình mày xem thế nào ?”

Bạn tôi trả lời:

“Tao quen mày tao biết mày thế nào? Tao thấy mày không làm được lập trình đâu. Mấy đứa làm lập trình nó cần phải giỏi tư duy, giỏi toán, người ta học 4 đến 5 năm mới ra ngoài làm được, còn mày cùi bắp vậy sao mày học được, tao chơi với mày tao biết, bỏ ý định đó đi”.

Thế là tôi bỏ ý định, tôi nghe theo bạn, thôi thì tạm quên nó đi. Nhưng rồi một ngày đẹp trời tôi lại xem được một clip nói về một anh 35 tuổi nghỉ công việc hiện tại là kỹ sư dầu khí để học lập trình và được nhận việc vào làm việc tại công ty FPT. Lúc đó tôi lại có động lực hơn và quên đi những lời nói của thằng bạn tôi. Bởi vì nó có làm lập trình đâu mà mà nghe nó làm cái gì.

Thế là tôi tiếp tục với hành trình đó là học lập trình.

Phần Thưởng Xứng Đáng Để Học Lập Trình

Học lập trình không thể đòi hỏi ngày một hay là ngày hai mà có thể học được, nhưng mà nếu trong một tháng bạn quyết tâm học thì việc ứng dụng vào công việc là hoàn toàn có thể nhé.

Đừng có nghĩ rằng tôi chém gió hay là bốc phét ở đây, phải tin tôi thì chúng ta mới có thể đó là đi tiếp với cuốn sách này.

Cách học của tôi thì nó không có giống như bất kỳ một ông thầy hay là bà cô nào ở ngoài kia – Những người là Tiến sĩ, Thạc sĩ hay là Giáo sư – Những người được biết đến là giỏi từ trong trứng rồi.

Còn tôi thì không được giỏi như vậy. Tôi học lập trình mục đích ban đầu đó là để mà có thể ứng dụng vào công việc của tôi, đơn giản vậy thôi. Làm cho công việc của tôi trở nên đỡ mệt mỏi, nhàm chán hơn và tạo sự khác biệt với các đồng nghiệp nên việc học của tôi cực kỳ thực dụng nha các bạn.

Hãy tưởng tượng lúc bạn chơi game, tại sao có lúc bạn chơi game lại quên ngày tháng, thậm chí quên ăn ? Tôi lấy ví dụ là hồi xưa khi mà tôi còn học cấp 3, tôi dường như là rất là nghiện game, và các bạn hiểu lý do tại sao mà tôi có thể chơi ngày chơi đêm mà tôi không biết mệt mỏi không ạ ?

Tất cả đều có lý do hết, đó là khi chơi game thì các bạn có phần thưởng nhé. Phần thưởng khi các bạn chơi game là bạn nhận được cái gì đó. Ví dụ các bạn chơi giỏi các bạn sẽ kiếm được khoảng 10 điểm chẳng hạn, tăng level, nhận điểm kinh nghiệm, hay được nhận quần áo đẹp trong game…

Bạn sẽ thế nào nếu chơi một game mà bạn không có bất kỳ một phần thưởng nào dành cho các bạn cả. Các bạn đã từng chơi một game nào như vậy đó giờ chưa ?

Ngay cả khi đá banh, vậy phần thưởng đó là gì? Phần thưởng đó chính là những bàn thắng ghi vào lưới của đối thủ.

Khi ghi được bàn thắng, bạn mừng rỡ và nhảy cẫng lên vì sung sướng phải không ? ĐÓ LÀ PHẦN THƯỞNG.

Nên bất kỳ một game nào chúng ta cũng đều phải cần phần thưởng và việc học cũng nên như vậy mới làm bạn duy trì được.

Bạn còn nhớ thời còn là sinh viên không?

Bạn làm sao mà có thể đủ kiên nhẫn để mà thức khuya tới 3:00 sáng nếu sáng mai bạn không có bài kiểm tra? Bạn không thể thực hiện được điều đó, bạn chỉ có thể thức khuya nếu bạn xem một bộ phim hoặc chát với bạn bè, còn để học hả ? Hơi khó nha.

Bạn làm sao mà có được chứng nhận Toeic 650 để mà ra trường, nếu trường của bạn không yêu cầu. Đó là bạn phải có 650 điểm TOEIC thì bạn mới có thể tốt nghiệp ra trường. Nếu trường không yêu cầu, bạn có tin bản thân có thể lấy được chứng chỉ này không ?

Vậy nên nếu chúng ta cần phần thưởng cho sự cố gắng nỗ lực trong quá trình học để bạn chơi tới cùng. Vì bản thân con người hầu như đều vậy nhé, đều ham chơi không muốn làm. Bản thân tôi cũng vậy, tôi chưa bao giờ muốn làm, đó là sự thật. Tôi muốn ăn ngủ xem tivi, lướt zalo chém gió với bạn bè thay vì việc tôi phải học, tôi phải làm. Ai cũng thích sung sướng hết nhưng vì áp lực có cuộc sống ấm no, cho bằng bạn bằng bè, chúng ta buộc phải học và học, học thật nhiều.

Ngay cả bản thân tôi khi học lập trình, tôi không hề đam mê với lập trình nhưng mà tại sao tôi lại học được lập trình ?

Bởi vì tôi có áp lực của tuổi 30, áp lực phải tạo ra sự đột phá trong công việc thì tôi mới có thể có được mức lương mong muốn. Với bản thân tôi cũng luôn mong mỏi có một công việc có thể làm ở tất cả mọi nơi, làm ở quán cà phê, làm ở bất kỳ nơi nào tôi muốn. Tôi có thể về thăm nhà ba mẹ tôi ở Đắk Lắk và bật máy tính lên làm việc mà không cần phải vào Sài Gòn. Tôi cũng có thể đi du lịch với một cô bạn gái hay là rảnh rỗi tôi sẽ mở laptop hay điện thoại lên và tôi làm việc, thu nhập của tôi vẫn đều đặn dù tôi đang ăn chơi.

Tự do với thời gian ai chả muốn đúng không? Tôi rất mong muốn điều đó nên tôi có áp lực cũng như là động lực để mà theo đuổi lập trình.

Tóm lại phần thưởng khi tôi học lập trình đó là tôi có thể viết được các phần mềm phục vụ công việc ngay khi tôi đang học, còn về lâu dài là được tăng lương, tự do thời gian…

Cách Học Lập Trình Phù Hợp

Khi tôi bắt đầu học lập trình, tôi tham gia các khóa học online trên youtube, rất nhiều khóa học được chia sẻ miễn phí nhưng mà tôi gần như chỉ học được một vài video là tôi bắt đầu thấy chán và rồi tắt luôn.

Chán bởi vì hầu hết các bạn trên YouTube giảng dạy đều nói về lý thuyết quá nhiều, tôi học xong tôi cũng không biết học xong để làm gì cả. Các lý thuyết như kiểu dữ liệu, lưu bộ nhớ, vòng lặp,… rối loạn cả lên, không phải chỉ riêng mỗi học lập trình, tôi học có nhiều bộ môn gần như mới đầu tôi sung lắm, tôi học, tôi học nhưng mà sau đó thì tôi bắt đầu giảm nhiệt và sau đó tôi tắt luôn. Rất là nhiều lần như vậy. Tôi đã bỏ cuộc nhưng mà tôi bỏ cuộc được một thời gian, tôi lại đọc một bài báo nào đó hay là bị áp lực công việc hiện tại tôi lại có động lực tiếp tục học. Cứ như một vòng lặp xảy ra 4 hay 5 lần vậy, sau này tôi mới biết được rằng hầu hết các lập trình viên tay ngang đều bỏ cuộc ba bốn lần như tôi trước khi mà họ trở thành một lập trình viên toàn thời gian.

Sau nhiều lần học lập trình thất bại, tôi bắt đầu để ý đến cách học của tôi và tin rằng cách học của tôi đang có vấn đề. Tôi rõ ràng không có đủ thời gian để mà học như các bạn sinh viên được. Tôi là người có nhiều kinh nghiệm, tôi không thể học giống như trước.

Vậy cách học nào thực sự phù hợp với tôi ?

Trước khi mà đi vào cái phần nội dung quan trọng, tôi sẽ tóm tắt lại cái phương châm để học nhanh lập trình dành cho các bạn tay ngang.

Nguyên tắc quan trọng nhất đó là chúng ta hãy cố gắng suy nghĩ ra những ý tưởng, đơn giản cũng được nhưng mà gần với công việc của các bạn. Khi mà bạn bắt đầu học lập trình sẽ có mục tiêu rõ ràng vì vậy rất dễ học.

Nguyên tắc thứ hai đó là bạn nên thực hành trước rồi hãy tìm hiểu lý thuyết sau. Bởi vì chỉ khi mà chúng ta đã thực hành rồi, sau đó đọc lý thuyết, chúng ta sẽ kết nối lý thuyết chúng ta đang đọc với những gì bạn đã thực hành và bạn dễ dàng hiểu ngay lập tức lý thuyết.